Bir kişinin borcunu ödememesi nedeniyle alacaklı tarafça mahkemeye ya da kanunda öngörülmüş diğer mercilere başvurması gerekir. Kişi alacağını tahsil etmek amacıyla mahkemeye başvurur ve bir mahkeme kararı elde etse bile bu karar ile borçlu rıza göstererek bu borcu ödemezse alacaklı bu aşamada devletin icra organlarına başvurur. İcra organları marifetiyle borçlu ödeme yapmaya zorlanır. Borçlu taraf, borcu olmadığını ya da haksız sebeplerle icra işlemlerinin başlatıldığını düşünüyorsa icra takibine süresi içinde ve usulüne uygun itiraz edebilir.
İcra Takibine İtiraz Nasıl Yapılır?
İcra takibine itirazı takibin başlatılma şekline göre tek tek inceleyeceğiz. İlk olarak ilamlı takibe itiraz nasıl yapılır? Sorusunun cevabını verelim. İlamlı icra mahkeme kararına dayanan icra takibi türüdür. İlamlı icra takibinde icra emrinin tebliği üzerine borçlu yedi gün içinde itiraz gerekçesini açıklayan bir dilekçe ile icra mahkemesine başvurarak itirazda bulunabilir. İcra mahkemesi geri bırakma talebini reddederse borçlu ancak istinaf veya temyiz yoluna başvuru süresi içinde alacağı karşılayacak nakit veya icra mahkemesince kabul edilecek taşınır veya taşınmaz rehini yahut banka kefaleti göstermek şartıyla istinaf veya temyiz yoluna başvurabilir. Borçlu olmadığı parayı ödemek zorunda kalan borçlu, istirdat davası açarak parayı geri isteyebilir. İlamsız icra takibi; sadece para veya bir teminatın verilmesine dair alacakların konu edildiği takip türüdür. İlamsız takibe itiraz ilamlı takibe göre daha basittir. Takibe itiraz etmek isteyen borçlu, itirazını ödeme emrinin tebliğinden itibaren yedi gün içinde icra müdürlüğüne yazılı veya sözlü olarak bildirmelidir. Uygulamada genellikle yazılı olarak itiraz yoluna başvurulmaktadır. İtiraz süresi içinde yapılmazsa takip kesinleşir. İtiraz bizzat borçlu veya avukatı tarafından yapılmalıdır. Avukat olmayan bir kişinin vekalet ile yaptığı itiraz geçersizdir. İlamlı takipte borca itiraz ispat yükü gerektirirken ilamsız takipte “borca itiraz ediyorum, böyle bir borcum yoktur.” Şeklinde kalıp cümleler takibi durdurmaya yeterli olacaktır. Borçlu takibin dayanağı olan senetteki imzaya itiraz ediyorsa bunu açıkça belirtmelidir. Aksi halde imzayı kabul etmiş sayılır.
Tahliye Talepli İcra Takibine İtiraz
Kira bedelini alamayan kiraya veren, ilamsız tahliye usulü yöntemiyle tahliye talepli icra takibi başlatabilir. Kiraya veren, hangi aylara ilişkin ne kadarlık kira alacağının olduğunu kalem kalem belirterek takip talebinde bulunur. İcra dairesi takip talebini aldığında tahliye istemini de içeren 13 örnek ödeme emrini borçlu/kiracıya gönderir. Borçlu/kiracı bu ödeme emrine itiraz edebilir. İtiraz süresi tebliğden itibaren 7 gündür. 6 aydan daha kısa kira sözleşmelerinde itiraz süresi 3 gündür. Ödeme emrine itiraz süresi ile ödeme süresi farklıdır. Borçlu tebliğden itibaren 7 gün içinde ödeme emrine itiraz etmezse takip kesinleşir. Geri kalan 23 gün içinde kira borcu olan dosya bedelini ödemek zorundadır. Ödeme süresi geçmesine rağmen ödeme yapılmazsa kiraya veren tahliye davası açma imkanına kavuşur. Ödeme emri tebliğ edilmezse süre başlamaz. Borçlunun takibi haricen öğrenerek itirazda bulunması halinde bu itirazın geçerli olmadığı kabul edilir. Kiracı/borçluya ödeme emri tebliğ edilmeden iade edilmişse verilen süreler işlemez. Her türlü itiraz icra müdürlüklerine yapılmalıdır. Borçlu itirazı dilekçe ya da sözlü olarak icra müdürlüğüne bildirmek zorundadır.
İlamsız İcra Takibine İtiraz
İlamsız icra takibinde itiraz, borçlunun icra takibi yoluyla kendisi hakkında başlatılan işleme karşı koymasıdır. İlamsız icra takibine itiraz süresi ödeme emrinin borçluya tebliğinden itibaren 7 gündür. Birden fazla borçlu varsa itiraz süresi her bir borçlu için kendisine tebliğ edilen tarihten başlar. İtiraz süresinde yapılmazsa takip kesinleşir. Süresinden sonra yapılan itiraz durdurulmaz. Sürenin sonu yarım gün tatil olan bayram öncesine denk gelse bile en geç o gün itiraz yapılmış olmalıdır. Borçlu taraf dilerse kendisini avukat ile temsil ettirebilir. Avukat olmayan vekilin vekaletname ile yaptığı itiraz geçersiz sayılacaktır. İcra daireleri ve mahkemelerde avukatlık sıfatı bulunmayan kimselerin vekaletname ile işlem yapma yetkisi yoktur. İtiraz takibin başlatıldığı icra dairesinden başka bir icra dairesinden de yapılabilir. İcra dairesi itirazı ve giderlerini itiraz edenden aldıktan sonra itiraz dilekçesini takibin başlatıldığı icra dairesine gönderir. Bu durumda itiraz başka yer icra dairesine bildirildiği gün yapılmış sayılır. İtiraz yazılı dilekçe veya sözlü olarak yapılabilir. Ancak uygulamada genellikle yazılı şekilde itiraz yoluna başvurulur. İtirazın gerekçelerini açıkça belirtmeye gerek yoktur. Sadece “itiraz ediyorum” demek takibi durdurmaya yeterlidir. Ancak imza itirazında bulunulmak isteniyorsa bu husus açıkça “imzaya itiraz ediyoruz” şeklinde belirtilmelidir. İmzaya itiraz dışında yapılan tüm itirazlar borca itiraz niteliğindedir.
İlamlı İcra Takibine İtiraz
İlamsız icra takibinde ödeme emrine icra dairesine gidip sözlü veya yazılı olarak itiraz talebinde bulunarak takibi durdurmak mümkün iken ilamlı icra takibinde bu mümkün olmamaktadır. Borçlu ilamlı icra takibine icra emrine karşı şikâyet yoluna giderek tedbiren icranın durdurulması kararı alma imkânı alabilir. Ancak bu kararı alabilmek için ispat zorunluluğu gereklidir. İlamlı icra takibine karşı itiraz etmenin diğer bir yolu da icranın geri bırakılması yani durdurulması yoludur. İcranın geri bırakılması sebepleri sınırlı sayıda düzenlenmiştir. Bunlar İtfa yani borcun sona ermesi, İmhal yani süre verilmesi veya ertelenmesi ve zamanaşımıdır. Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça her bir alacak için zamanaşımı süresi 10 senedir. Zamanaşımının kesilmesiyle yeni bir süre başlar. Borç bir senetle ikrar edilmiş veya bir mahkeme kararı ya da hakem kararına bağlanmış ise yeni süre 10 senedir. İcranın geri bırakılması talebinin kabul edilmemesi halinde borçlu borcu ödemek zorunda kalacaktır. Bu aşamada borçlu istirdat davası açmalıdır. Bu dava genel mahkemede görülerek tüm delilleriyle incelenecek ve karara bağlanacaktır.
Kesinleşmiş İcra Takibine İtiraz
Kesinleşmiş icra takibine itiraz etmek borçlunun kusuru dışında bir mâni sebebiyle olmaması durumunda mümkün değildir. Borçluya usulüne uygun tebligat yapılmış ancak borçlu elinde olmayan sebeplerle itiraz süresini kaçırmışsa, bu maninin ortadan kalması itibariyle 3 gün içinde itiraz edebilir. İtiraz üzerine icra mahkemesi, gecikmenin sebebinin önemine göre takibin durdurulmasına karar verebilir. Ortada usulsüz bir tebligat varsa gecikmiş itiraz yoluna gidilmesine gerek yoktur. Böyle bir durumda tebligat usulsüzlüğüne karşı şikâyet yoluna gidilmelidir. Tebligatın usulüne uygun olarak yapılmış olması, ancak muhatabın bir engel nedeniyle süresinde itiraz edememesi halinde borçlunun gecikmiş itiraz yapabilmesi için mazeretini yazılı ve somut olarak ispatlaması gerekir. Borçlunun yurtdışıma iş sebebiyle gitmesi ve bu nedenle itirazını kusuru olmaksızın yapamamış olması halinde bu engelin ortadan kalktığı tarihten itibaren 3 gün içinde bildirmesi gerekir. Mazerete ilişkin deliller icra dosyasına değil, mahkemeye sunulmalıdır. İcra dosyasına konulan deliller mahkemece incelenmez. Tebligatı geç öğrenme olgusu geçerli mazeret oluşturmaz. Ödeme emrine itirazdan farklı olarak gecikmiş itiraz icra mahkemesine yapılmalıdır.
İcra Takibine İtiraz Edilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
İcra takibine itiraz edilirken öncelikle itiraz için gerekli süreye dikkat edilmeli. İtiraz için verilen sürenin kaçırılmasından sonra yapılan itiraz takip kesinleşeceği için geçersiz olacaktır. Ancak borçlunun elinde olmayan nedenler ile somut bir şekilde ispat etme şansı var ise gecikmiş itirazda bulunma şansı vardır. İtirazın takibin mahiyetine göre icra müdürlüğüne mi yoksa icra mahkemesine mi yapılacağı hususu da önemlidir. İlamsız bir icra takibine itiraz etmek icra müdürlüğüne sözlü veya yazılı olarak bizzat ya da avukat aracılığıyla olur. Avukat olmayan vekilin yaptığı itiraz geçerli değildir. İlamlı takipte ise icra mahkemesine başvurulmalıdır. İlamsız takipte sadece “borca itiraz ediyorum” demek takibi durdurmaya yeterlidir. İmzaya itiraz edilecekse açıkça “imzaya itiraz ediyorum.” Şeklinde belirtilmelidir. Aksi halde imzaya itiraz edilmemiş sayılacağından imzanın borçluya ait olacağı kabul edilir. Takibin başlatıldığı icra dairesi borçlu için uzaksa, o an bulunduğu yerin icra dairesinden de ilgili takibe itiraz edebilir. Kendisine itiraz için başvurulan icra dairesi itiraz evrağı ve tebliğ masrafı ile itirazı ilgili icra dairesine bildirir. Burada itiraz süresi başka yer icra dairesine verilen itiraz tarihi kabul edilir. İtiraz dilekçesinin icra memuruna havale ettirilip icra tutanağına yazdırılmış olması gerekir. Burada itiraz tarihi itiraz dilekçesinin icra tutanağına geçirildiği tarihtir. Eğer itiraz dilekçesi posta yoluyla gönderilecekse burada da yine itiraz tarihi dilekçenin icra müdürlüğüne geldiği tarih olacaktır.
