Reddi miras iki şekilde yapılabilmektedir; bunlardan ilki henüz miras bırakan kişi vefat etmemiş ise miras bırakan ile mirastan feragat sözleşmesi yaparak, ikincisi de ölüm gerçekleşmiş ise reddi miras yapılarak.
Reddi miras ile mirasçılık sıfatına sahip olan kişi mirası reddederek sanki vefat etmiş olan kişiden daha önce ölmüş gibi hukuki durumda olmaktadır. Reddi miras, reddi miras davası açılarak yapılabilmektedir.
Reddi Miras (Mirasın Reddi) Nedir?
Reddi miras genel olarak mirasçılar tarafından, terekenin aktifinin terekenin pasifinden az olduğu iflas durumlarında başvurulan bir yoldur. Reddi miras tek taraflı bir işlemdir. İstisnai bir durum olan reddi miras işleminin birçok sebebi bulunabilmektedir. Örnek olarak;
Bazı durumlarda kişilere miras olarak varlık değil borç kalmaktadır. Bu gibi durumlarda kişiler, kendi malvarlıklarında azalma olmaması amacı ile mirası reddetmektedir.
Bazı durumlarda ise kişilerin, manevi sebepler ile mirası reddetmeleri gerekebilmektedir. Örnek olarak kişi açısından mirası kabul etmek toplumda baskı unsuru olarak kabul edilebilmektedir, bu durumda kişi mirası reddetmektedir.
Reddi miras durumunda miras intikal etmeye devam etmektedir ancak miras zincirinden bir kişi eksilmiş olmaktadır. Reddi miras yapabilmek için öngörülen süre kural olarak vefatın öğrenilmesinden itibaren üç aydır. Bu süre içerisinde reddedilmemiş olan mirastan doğan hak ve borçlar yerine getirilmelidir.
Mirasın Reddi Çeşitleri
Mirasın reddi çeşitleri ikiye ayrılmaktadır. Bunlar, mirasın gerçek reddi ve mirasın hükmen reddidir.
Gerçek Reddi Miras
Gerçek reddi miras Türk Medeni Kanunu’nun 605. Maddesinde düzenlenmiştir. Miras bırakan kişinin son yerleşim yerinde bulunan Sulh Hukuk Mahkemesinde tek taraflı bir reddi miras beyanında bulunulması ile gerçek reddi miras yapılabilmektedir.
Hükmen Reddi Miras
Hükmen reddi miras Türk Medeni Kanunu’nun 605. Maddesinde düzenlenmiştir. Miras bırakan kişinin vefat tarihinde ödeme güçsüzlüğü içinde olduğunun tespit edilmesi halinde mirasçının mirası reddetmiş sayılmasına mirasın hükmen reddi adı verilmiştir.
Miras bırakanın ödeme güçsüzlüğü içinde bulunması tek başına yeterli bir koşul değildir. Miras bırakanın ödeme güçsüzlüğü içinde olduğunun resmi bir şekilde tespit edilmiş olması gerekmektedir.
Mirasın hükmen reddini gerektiren halleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Miras bırakan kişinin ödeme güçsüzlüğünün açık bir şekilde çevresi tarafından biliniyor olması
- Miras bırakan kişinin iflas emiş olması
- Alacaklı olan kişilerin miras bırakan hakkında aciz belgesi almış olmaları
- Konkordato işlemlerinin sürüyor olması şeklindedir.
Mirasın hükmen reddi açısından mirasçıların reddi miras yapmalarına gerek yoktur. Mirasın hükmen reddinin şartları gerçekleşmiş ise mirasçıya tereke alacaklılarının başvurması halinde hükmen ret itiraz olarak öne sürülebilmektedir.
Reddi Miras Süresi
Mirasçı, reddi miras beyanını en erken mirasın üzerine intikal etmesinin ardından açıklayabilmektedir. Miras bırakanın vefatından önce yapılmış olan reddi miras beyanı tereke mirasçıya henüz geçmediği için hukuki açıdan anlamsız olmaktadır.
Miras, miras bırakanın vefatından sonraki üç aylık süre içerisinde reddedilebilmektedir. Bu üç aylık süre içerisinde reddi miras beyanının sulh hakimine ulaşması gerekmektedir.
Reddi miras süresi hak düşürücü bir süredir bu sebeple süreye uyulup uyulmadığı mahkeme tarafından re’sen incelenmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun 615. Maddesi uyarınca önemli sebeplerin varlığı halinde sulh hakimi reddi miras süresini uzatmaya yetkili olmaktadır.
Üç ay olarak düzenlenmiş olan reddi miras süresi değişiklik gösterebilmektedir.
- Yasal mirasçılar açısından, miras bırakanın vefatını öğrendikleri tarihten itibaren süre işlemeye başlamaktadır. Mirasçılık sıfatının daha sonra öğrenilmiş olması halinde ise öğrenme tarihinden itibaren süre işlemeye başlamaktadır. Bu durumda yasal mirasçı, mirasçılık sıfatını daha sonra öğrendiğini ispat etmekle yükümlüdür.
- Atanmış mirasçılar açısından, miras bırakanın tasarrufunun kendilerine resmi olarak bildirildiği tarihten itibaren süre işlemeye başlamaktadır. İlgili bildirim Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından miras bırakanın vasiyetnamesinin ya da miras sözleşmesinin açılması ve atanmış mirasçılara tebliğ edilmesi ile yapılmaktadır.
Reddi Miras Nasıl Yapılır?
Reddi mirasın nasıl yapılacağı hususu Türk Medeni Kanunu’nun 609. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddedeki düzenlemeye göre reddi miras, mirasın açıldığı yer yani miras bırakan kişinin yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesine sözlü beyan ya da yazılı beyan şeklinde yapılmaktadır. Yazılı beyanın posta ve Türk Borçlar Kanunu’nun 14. Maddesinde yer alan kurallara uygun bir şekilde yapılmış olan telgrafla da Sulh Hukuk Mahkemesine yönlendirilmesi mümkün olmaktadır.
Sulh Hukuk Mahkemesi haricinde bir yerden örnek olarak noterden yapılmış olan reddi miras hukuki olarak sonuç doğurmamaktadır.
Reddi miras beyanının birtakım şartları mevcuttur. Bu şartları şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Reddi miras beyanı, mahkemeye varması gerekli olan, şekli olan ve tek taraflı bit irade beyanıdır. Reddi miras beyanı ile kazanılmış olan mirasçılık sıfatı geriye etkili olacak şekilde ortadan kalkmaktadır.
- Reddi miras beyanının kayıtsız ve şartsız olması gerekmektedir. Şarta bağlanmış olan ret beyanları kesin hükümsüz olmaktadır.
- Gayrimuayyen vadeye bağlı olan ya da ön kayıt bakımından belirsiz olan ret beyanlar kesin olarak hükümsüz olmaktadır.
- Reddi miras beyanında bulunan mirasçı, gerekçe göstermek ile yükümlü değildir.
Reddi Miras Yetkili Mahkeme
Reddi miras davalarında yetkili ve görevli olan mahkemeler Türk Medeni Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Reddi miras davalarında yetkili olan mahkeme, miras bırakan kişinin son yerleşim yerinde bulunan Sulh Hukuk Mahkemesidir. Miras bırakan kişinin son yerleşim yeri Türkiye’de ise bu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi yetkili kılınmıştır.
Miras bırakan kişinin son yerleşim yerinde bulunan Sulh Hukuk Mahkemesi aynı zamanda reddi miras davasında görevli olan mahkemedir.
Mirasın reddi süresi Türk Medeni Kanunu’nun 606. Maddesi uyarınca üç ay olarak düzenlenmiştir. Reddi miras için düzenlenmiş olan bu üç aylık süre hak düşürücü bir süredir. İlgili süre içerisinde reddi mirasın yapılması gerekmektedir.
Reddi Miras İçin Gerekli Belgeler
Kişilerin reddi miras yapabilmeleri açısından Sulh Hukuk Mahkemesinden ya da noterden alınacak olan veraset ilamı belgesinin aslı gerekmektedir. Buna ek olarak imzalı olan reddi miras dilekçesi de gerekmektedir. Veraset ilamı belgesi kişinin mirasçı olduğunu gösteren bir belgedir. Reddi miras dilekçesi örneği için ise bir miras avukatı ile görüşülmesi gerekmektedir.
Reddi miras davası açısından veraset ilamı haricinde ek bir belgeye ihtiyaç duyulmasa bile terekedeki malların neler olduğunun dikkatli bir biçimde araştırılması gerekmektedir. Bunun araştırılması açısından ise en iyi yol terekenin tespiti davası açılmasıdır. Miras bırakanın terekesinde bulunan pasiflerin yani borçların, aktiflerden yani alacaklardan fazla olması durumunda davanın açılması genel olarak önerilmektedir.
Ölmeden Reddi Miras Nasıl Yapılır?
Miras bırakan kişi vefat etmeden önce mirasın reddi yoluna başvurmak mümkün olmamaktadır. Reddi miras hakkının başlaması açısından miras bırakan kişinin ölmüş olması gerekmektedir. Ancak çeşitli nedenlerle miras bırakan kişinin vefatından önce de miras hakkından feragat etmek isteyen mirasçısı arasında mirastan feragat sözleşmesi yapılması mümkündür. Mirastan feragat sözleşmesi ise kanunda ayrı olarak düzenlenmiştir.
Mirastan feragat sözleşmesinin bir tarafını oluşturan mirasçının hangi derecede mirasçı olduğu, saklı payının bulunup bulunmadığı, yasal mirasçı ya da atanmış mirasçı olduğu farklılık arz etmemektedir.
Mirastan feragat sözleşmesi, miras bırakan ile mirasçısı arasında ivaz karşılığında ya da ivazsız olarak miras hakkından tamamen ya da kısmen vazgeçmesini içeren bir sözleşmedir. Mirastan tam feragat edilmesi halinde kişi mirasçılık sıfatından tamamen vazgeçmektedir.
Mirastan feragat özleşmesi ivazlı olarak yapılmış ise altsoylar açısından da hüküm ifade edecektir. Mirastan feragat sözleşmesi ivazsız olarak yapılmış ise altsoylar bu durumdan etkilenmeyecektirler ve mirasçı olabileceklerdir.
Babam Ölmeden Reddi Miras Yapabilir Miyim?
Reddi miras eş değişle mirasın reddi, miras bırakan kişinin vefatından sonra yasal mirasçılar ya da atanmış olan mirasçıların miras bırakanın her türlü borç ve alacakları ile birlikte oluşan mirasın hak ve yükümlülüklerini reddetmesi olarak tanımlanmaktadır.
Miras, miras bırakanın vefatından sonra mirasçılara derhal ve kanunen geçmektedir. Bunun için kural olarak mirasçıların bir irade beyanında bulunmalarına gerek yoktur.
Mirası reddetme hakkına yasal mirasçılar ve atanmış mirasçılar sahiptir. Mirasın reddi ancak mirasın mirasçılara intikalinden sonra mümkün olmaktadır. Miras bırakan kişinin vefatından sonra miras kendiliğinden mirasçılara intikal edeceğinden dolayı ancak vefattan sonra miras reddedilebilmektedir. Miras bırakan kişi vefat etmeden önce mirası reddetme hakkı doğmamaktadır. Miras bırakan kişi vefat etmeden önce ancak mirastan feragat sözleşmesi yapılması ya da miras hakkının temliki mümkün olmaktadır. Mirasın reddi hususu Türk Medeni Kanunu’nun 605 ile 618. Maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Kanunda düzenlenmiş olan yasal sürelerin geçmesi ile mirası reddetmemiş olan mirasçı mirası kayıtsız ve şartsız olarak kazanmış olmaktadır.
